زن در هنگام طلاق حق و حقوقی دارد که در اینجا به آنها و نحوه دریافت این حقوق اشاره میکنیم :
مهریه
عقد دائم: در عقد دائم، زن به محض جاری شدن صیغه عقد، مالک مهریه می شود و می تواند آن را از شوهر مطالبه کند.
عقد موقت: در عقد موقت، زن فقط در صورت وقوع نزدیکی، مستحق دریافت مهریه می شود.
اعسار شوهر
ناتوانی مالی شوهر: در صورتی که شوهر توانایی مالی پرداخت مهریه را نداشته باشد، زن می تواند با ارائه دادخواست اعسار، تقاضای تقسیط مهریه خود را کند.
توافق زوجین
توافق بر بخشش مهریه: زوجین می توانند در زمان طلاق، با توافق یکدیگر، بر بخشش مهریه به طور کامل یا جزئی توافق کنند.
نفقه
نفقه به دو نوع “نفقه عام” و “نفقه خاص” تقسیم می‌شود:
نفقه عام: شامل هزینه‌های زندگی روزمره زن مانند خوراک، پوشاک و … می‌شود.
نفقه خاص: شامل هزینه‌های استثنایی مانند هزینه‌های درمانی و … می‌شود.
در قانون مدنی ایران، شرایطی برای دریافت نفقه و حقوق مالی زن بعد از طلاق در نظر گرفته شده است. این شرایط عبارتند از:
نوع طلاق
طلاق رجعی: در طلاق رجعی، شوهر تا پایان عده حق رجوع به زن را دارد و در این مدت، موظف به پرداخت نفقه به زن است.
طلاق بائن: در طلاق بائن، حق رجوع برای شوهر وجود ندارد و زن نفقه‌ای از شوهر دریافت نمی کند.
تمکین زن
تمکین عام: در صورتی که زن از تمکین عام (یعنی زندگی مشترک با شوهر) خودداری کند، نفقه به او تعلق نمی گیرد.
تمکین خاص: عدم تمکین خاص (یعنی عدم تمایل به برقراری رابطه جنسی) به تنهایی مانع دریافت نفقه توسط زن نیست.
عسر و حرج زن
توانایی مالی شوهر: در صورتی که شوهر توانایی مالی پرداخت نفقه را داشته باشد، زن می تواند نفقه خود را مطالبه کند.
عدم تمکن مالی شوهر: در صورتی که شوهر توانایی مالی پرداخت نفقه را نداشته باشد، زن می تواند نفقه خود را از طریق دادگاه و با ارائه مدارک و شواهد، مطالبه کند.
وجود شرط در عقدنامه
در برخی از عقدنامه ها، شروطی درج می شود که به زن در شرایطی خاص، مانند طلاق به درخواست شوهر، حق دریافت نفقه را می دهد.
باردار بودن زن
در صورتی که زن باردار باشد، شوهر موظف به پرداخت نفقه دوران بارداری و ایام شیردهی به زن است.
حضانت فرزند
در صورتی که زن حضانت فرزند را بر عهده داشته باشد، شوهر موظف به پرداخت نفقه فرزند به زن است.
توافق زوجین
زوجین می توانند در زمان طلاق، با توافق یکدیگر، بر عدم پرداخت نفقه به زن توافق کنند.
اجرت المثل
اجرت المثل به مزد و پاداشی گفته می‌شود که به زوجه تعلق می‌گیرد در قبال کارهایی که در طول زندگی مشترک در منزل شوهر انجام داده است.
زن و شوهر، در صورتی که زن کارهایی را در منزل شوهر انجام دهد که شرعاً به عهده او نبوده و قصد تبرع هم نداشته باشد، می‌تواند اجرت المثل آن کارها را از شوهر خود مطالبه کند. شرایط دریافت اجرت المثل و “حقوق مالی زن بعد از طلاق” عبارتند از:
انجام کارهای خارج از وظایف شرعی زن: وظایف شرعی زن شامل تمکین عام (یعنی زندگی مشترک با شوهر) و تمکین خاص (یعنی برقراری رابطه جنسی) است. کارهایی مانند آشپزی، نظافت منزل، نگهداری از فرزندان و … جزو وظایف شرعی زن محسوب نمی‌شوند.
عدم قصد تبرع: در صورتی که زن قصد انجام کارها را به طور رایگان داشته باشد، نمی‌تواند اجرت المثل آنها را مطالبه کند. اثبات عدم قصد تبرع بر عهده زن است.
طلاق به درخواست شوهر: در صورتی که طلاق به درخواست زن باشد، زن مستحق دریافت اجرت المثل نیست. در برخی موارد، مانند زمانی که زن به دلیل عسر و حرج تقاضای طلاق می‌دهد، ممکن است مستحق دریافت اجرت المثل باشد.
اثبات انجام کارها: زن باید برای اثبات انجام کارها، مدارک و شواهدی مانند لیست جهیزیه، فاکتورهای خرید، شهادت شهود و … ارائه دهد.
تعیین میزان اجرت المثل: میزان اجرت المثل با توجه به عرف و عادت جامعه، نوع و سختی کار، وضعیت مالی شوهر و … تعیین می‌شود.
نحله
نحله هدیه‌ای است که شوهر به هنگام طلاق به زن می‌دهد. نحله واجب نیست، اما در برخی موارد، دادگاه به زن نحله تعلق می‌گیرد. در صورتی که طلاق به درخواست زن باشد، زن مستحق دریافت نحله نیست. در برخی موارد، مانند زمانی که زن به دلیل عسر و حرج تقاضای طلاق می‌دهد، ممکن است مستحق دریافت نحله باشد. عدم استحقاق زن برای دریافت اجرت المثل: در صورتی که زن مستحق دریافت اجرت المثل باشد، نحله به او تعلق نمی‌گیرد. میزان نحله: میزان نحله با توجه به شان و جایگاه اجتماعی زن، نیازهای او، وضعیت اقتصادی شوهر و عرف و عادت جامعه تعیین می‌شود.
تصنیف اموال
در صورت عدم توافق زوجین، اموال مشترکی که در طول زندگی زناشویی به دست آمده است، به طور مساوی بین زن و شوهر تقسیم می‌شود. به این قاعده، تنصیف دارایی می‌گویند. تصنیف اموال به معنی نصف شدن اموال زوج در زمان طلاق است. در قانون مدنی ایران، شرایطی برای تصنیف اموال در طلاق از طرف زن در نظر گرفته شده است. این شرایط عبارتند از: طلاق به درخواست زن: در صورتی که طلاق به درخواست زن باشد، زن مستحق دریافت نصف اموال شوهر نیست. در برخی موارد، مانند زمانی که زن به دلیل عسر و حرج تقاضای طلاق می‌دهد، ممکن است مستحق دریافت نصف اموال شوهر باشد. سوء رفتار و سوء اخلاق: در صورتی که زن بتواند سوء رفتار و سوء اخلاق شوهر را که دلیل طلاق بوده است، اثبات کند، می تواند نصف اموال شوهر را مطالبه کند. اثبات سوء رفتار و سوء اخلاق بر عهده زن است. شرط تنصیف اموال: در برخی از عقدنامه ها، شروطی درج می شود که به زن در شرایطی خاص، مانند طلاق به درخواست شوهر، حق دریافت نصف اموال شوهر را می دهد. ارائه مدارک و شواهد: زن باید برای اثبات وجود اموال شوهر، مدارک و شواهدی مانند سند مالکیت، حساب بانکی و … ارائه دهد.
منبع : مشاوران حقوقی و وکیل خانواده وندا